طبق آمار ها بیش از  90 درصد از داده‌های جهان در دهه گذشته تولید شده‌اند ! این آمار شگفت‌انگیز نشان‌دهنده اهمیت بی‌سابقه اطلاعات و داده ها در عصر دیجیتال است. اتاق سرور، به عنوان قلب تپنده فناوری اطلاعات در هر سازمان، نقش حیاتی در مدیریت و نگهداری داده‌ها و اطلاعات ایفا می‌کند. این فضا نه تنها محلی برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها است، بلکه به عنوان یک مرکز عصبی، به بهبود عملکرد سیستم‌های اطلاعاتی و تسهیل ارتباطات دیجیتال کمک می‌کند. با توجه به افزایش روزافزون وابستگی به داده‌ها، درک و طراحی صحیح اتاق سرور، ضرورتی انکارناپذیر برای هر سازمان مدرن محسوب می‌شود. همراه ما باشید تا با جنبه‌های مختلف اتاق سرور و اهمیت آن بیشتر آشنا شویم.

1.اتاق سرور(server room)چیست؟

اتاق سرور، فضایی امن و کنترل‌شده است که برای نگهداری و محافظت از سرورها، تجهیزات شبکه و سایر ادوات مرتبط با فناوری اطلاعات طراحی شده است. این اتاق‌ها به گونه‌ای تجهیز می‌شوند که شرایط ایده‌آل برای عملکرد صحیح و بدون وقفه سرورها فراهم شود.

1.2 تفاوت اتاق سرور با مرکز داده

در حالی که اتاق سرور و مرکز داده هر دو به نگهداری و پردازش اطلاعات می‌پردازند، تفاوت‌های ظریفی بین آنها وجود دارد. اتاق سرور معمولاً در مقیاسی کوچک‌تر و برای سازمان‌های خاص یا بخش‌هایی از یک سازمان بزرگ طراحی می‌شود.

در مقابل، مراکز داده تأسیسات عظیمی هستند که خدمات میزبانی وب، ذخیره‌سازی ابری و سایر خدمات مرتبط با داده را به طیف گسترده‌ای از مشتریان ارائه می‌کنند.

1.3 نقش و اهمیت اتاق سرور

این اتاق ها نقش‌های متعددی را در دنیای دیجیتال ایفا می‌کند. از جمله وظایف اصلی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها: این اتاق ها محل نگهداری و مدیریت حجم عظیمی از داده‌های حساس و حیاتی برای یک سازمان است. این داده‌ها می‌توانند شامل اطلاعات مالی، سوابق مشتریان، پایگاه‌های داده، برنامه‌های کاربردی و ... باشند.
• ارائه خدمات شبکه: سرورهای موجود در اتاق سرور وظیفه‌ ارائه خدمات شبکه مانند اشتراک‌گذاری فایل، ایمیل، وب‌سرور، DNS و ... را بر عهده دارند. این خدمات برای عملکرد روان سیستم‌های IT و دسترسی کاربران به منابع شبکه ضروری هستند.
• کنترل و نظارت بر شبکه: از طریق سرورهای موجود در این اتاق، می‌توان بر عملکرد شبکه، ترافیک داده‌ها و فعالیت کاربران نظارت و کنترل داشت. این امر به شناسایی و رفع مشکلات احتمالی، ارتقای امنیت و بهینه‌سازی عملکرد شبکه کمک می‌کند.
• محافظت از داده‌ها:  این اتاق با دارا بودن تجهیزات امنیتی و اتخاذ تدابیر حفاظتی، از داده‌های حساس در برابر تهدیدات سایبری، بلایای طبیعی و سایر خطرات محافظت می‌کند

2.طراحی و ساختار اتاق سرور

اتاق سرور،، فضایی امن و مجهز است که وظیفه‌ی نگهداری و پشتیبانی از سرورها، تجهیزات شبکه و سایر ادوات حیاتی را بر عهده دارد. طراحی و ساخت این اتاق حساس، نیازمند دانش فنی و ظرافت‌های مهندسی است تا ضمن حفظ پایداری و امنیت سیستم‌ها، شرایط ایده‌آل برای عملکرد بهینه آن‌ها را فراهم آورد.در ادامه به بررسی بخش‌های مختلف طراحی و ساختار اتاق سرور می‌پردازیم.

2.1 بخش ساختمانی و فیزیکی

• اجزای ساختمان: شامل دیوار اتاق سر.ر، کف کاذب اتاق سرور، سقف کاذب اتاق سرور، درب اتاق سرور و چاه ارت است .
• محل مناسب: اتاق باید دور از منابع گرما، رطوبت و گرد و غبار، و در فضایی با تهویه مناسب و دسترسی آسان قرار گیرد.
• ابعاد و چیدمان: مساحت اتاق باید متناسب با تعداد سرورها و تجهیزات جانبی باشد. چیدمان نیز باید با در نظر گرفتن جریان هوا، دسترسی به کابل‌ها و امکان ارتقا در آینده انجام شود.
• امنیت: درب‌های ضد حریق، سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق، دوربین‌های مداربسته و کنترل دسترسی از جمله الزامات امنیتی هستند.

2.2 زیرساخت برق و انرژی

• منبع برق: برق اتاق  باید از طریق یک منبع تغذیه بدون وقفه (UPS) تامین شود تا در صورت قطعی برق، از خاموشی ناگهانی سیستم‌ها جلوگیری شود.
• ژنراتور برق: در مواقعی که قطعی برق طولانی‌مدت باشد، ژنراتور برق دیزلی پشتیبان، برق مورد نیاز را تامین می‌کند.
• سیم‌کشی: سیم‌کشی باید با استفاده از کابل‌های مناسب و باکیفیت انجام شود تا از افت ولتاژ و اتصالات کوتاه جلوگیری شود.
• سیستم ارت: سیستم ارتینگ مناسب برای تخلیه بارهای الکتریکی و محافظت از تجهیزات در برابر صاعقه ضروری است.

2.3 سیستم‌های خنک‌کننده

• سیستم تهویه مطبوع: استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مناسب مانند سیستم‌های تهویه مطبوع، چیلرها و فن‌ها  برای تنظیم کردن دمای اتاق  در محدوده استاندارد (معمولاً بین 18 تا 22 درجه )
• کنترل رطوبت: رطوبت باید در محدوده استاندارد 40 تا 60 درصد نگه داشته شود تا از آسیب به تجهیزات جلوگیری شود.
• سنسورهای دما و رطوبت: سیستم‌های خنک‌کننده باید به طور مداوم پایش شوند تا از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود و در صورت نیاز تغییرات لازم اعمال شود .

3. تجهیزات اتاق سرور

اتاق سرور به عنوان یکی از حساس‌ترین بخش‌های یک سازمان، نیازمند تجهیزاتی است که بتواند عملکرد بهینه و پایداری را تضمین کند. در این بخش، به بررسی مهم‌ترین تجهیزات اتاق سرور می‌پردازیم.

3.1 رک و سرور

رک و سرور، اساس ساختاری اتاق هستند. رک‌ها به عنوان چارچوبی برای نگهداری سرورها، سوئیچ‌ها و سایر تجهیزات شبکه عمل می‌کنند. انتخاب رک مناسب، بستگی به نیازهای سازمان دارد و باید بصورتی باشند که قابلیت توسعه و انعطاف‌پذیری را نیز داشته باشد.

سرورها نیز به عنوان واحدهای پردازشی اصلی، وظایف مختلفی از جمله میزبانی وب‌سایت‌ها، ذخیره‌سازی اطلاعات، اشتراک‌گذاری فایل‌ها و ارائه خدمات شبکه را بر عهده دارند که باید از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قدرتمند و مطمئن باشند.

3.2 دستگاه‌های ذخیره‌سازی

حجم انبوه اطلاعات در دنیای دیجیتال، نیازمند حافظه‌ای امن و مطمئن است . از این رو دستگاه‌های ذخیره‌سازی، نقش حیاتی در حفظ داده‌ها و اطلاعات سازمان دارند. انواع مختلفی از این دستگاه‌ها وجود دارد مانند هارد دیسک ،SSD ، NAS و ...

3.3 شبکه و ارتباطات

شبکه، شریان‌های حیاتی اتاق سرور است که تبادل اطلاعات و اتصال به دنیای بیرون را امکان‌پذیر می‌سازد. تجهیزات شبکه، وظیفه‌ی برقراری و مدیریت این اتصالات را بر عهده دارند.

• سوئیچ‌ها: این دستگاه‌ها، وظیفه‌ی اتصال چندین دستگاه به یکدیگر و تبادل اطلاعات بین آنها را بر عهده دارند.
• روترها: وظیفه‌ی اصلی روترها، هدایت ترافیک شبکه به مسیرهای درست است. آنها با مسیریابی هوشمندانه، اطلاعات را به مقصد نهایی خود هدایت می‌کنند.
• فایروال‌ها: با ایجاد سد امنیتی، از ورود و خروج غیرمجاز اطلاعات به شبکه جلوگیری می‌کنند. فایروال‌ها، نقشی کلیدی در حفظ امنیت شبکه ایفا می‌کنند.

3.4 سیستم‌های امنیتی

• دوربین‌های مداربسته: برای نظارت و مانیتورینگ اتاق سرور بصورت مداوم
• سیستم‌های کنترل دسترسی: برای محدود کردن دسترسی فیزیکی به اتاق و جلوگیری از افراد غیر مجاز.
• سیستم‌های هشداردهنده: برای اطلاع‌رسانی سریع در مواقع اضطراری نظیر آتش‌سوزی یا نفوذ.

4. انواع اتاق سرور

با توجه به نیازها و بودجه‌های متفاوت، انواع مختلفی از اتاق‌های سرور وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در این بخش از مقاله، به بررسی سه نوع رایج از آنها می‌پردازیم.

4.1 اتاق سرور اختصاصی

این سیستم ، فضایی است که به طور کامل به نگهداری و راه‌اندازی سرورهای یک سازمان اختصاص داده می‌شود. این نوع ، بیشترین سطح کنترل و امنیت را برای سازمان فراهم می‌کند، زیرا تمام تجهیزات و زیرساخت‌ها توسط خود سازمان مدیریت می‌شوند.

مزایا :

• امنیت بالا: با کنترل کامل بر دسترسی به اتاق، می‌توان از سرقت و نفوذ به اطلاعات جلوگیری کرد.
• انعطاف‌پذیری: سازمان می‌تواند فضای اتاق و تجهیزات را مطابق با نیازهای خود پیکربندی کند.
• شخصی‌سازی: امکان اعمال تنظیمات خاص برای دما، رطوبت، برق و سایر عوامل محیطی وجود دارد.

معایب :

• هزینه بالا: ساخت، تجهیز و نگهداری  می‌تواند پرهزینه باشد.
• نیاز به تخصص: مدیریت و نگهداری به دانش و تخصص فنی بالایی نیاز دارد.
• محدودیت مقیاس‌پذیری: گسترش فضای اتاق یا ارتقاء تجهیزات می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

4.2 اتاق سرور اشتراکی

در این نوع، فضا بین چندین سازمان به اشتراک گذاشته می‌شود. هر سازمان فضای ذخیره‌سازی و قفسه‌های مخصوص خود را دارد، اما زیرساخت‌های مشترکی مانند سیستم‌های تهویه، برق و اطفاء حریق را به اشتراک می‌گذارند.

مزایای:

• هزینه کم: به دلیل تقسیم هزینه‌ها بین چندین سازمان، مقرون به صرفه‌تر است.
• مدیریت آسان: نیاز به تخصص و دانش فنی کمتری برای مدیریت آن دارد.
• مقیاس‌پذیری: می‌توان به راحتی فضای ذخیره‌سازی و یا تجهیزات را در صورت نیاز افزایش داد.

معایب:

• امنیت کمتر: به دلیل به اشتراک گذاشتن فضا با سایر سازمان‌ها، سطح امنیت پایین‌تر است.
• کنترل محدود: سازمان‌ها کنترل کمتری بر تنظیمات محیطی و امنیتی اتاق دارند.
• احتمال تداخل: ممکن است ترافیک شبکه یا مشکلات فنی سایر سازمان‌ها بر عملکرد سرورها تأثیر بگذارد.

4.3 اتاق سرور کولوکیشن

در این مدل، سازمان‌ها سرورهای خود را در یک مرکز داده که توسط یک شرکت میزبان شخص ثالث اداره می‌شود، قرار می‌دهند. شرکت میزبان مسئولیت تأمین فضای فیزیکی، برق، تهویه، امنیت و سایر زیرساخت‌های مورد نیاز را بر عهده دارد.

مزایا :

• هزینه نسبتاً کم: مقرون به صرفه‌تر از ساخت و نگهداری اتاق سرور اختصاصی است.
• قابلیت اطمینان بالا: مراکز داده از تجهیزات و زیرساخت‌های پیشرفته‌ای برای تضمین پایداری و امنیت سرورها استفاده می‌کنند.
• مدیریت آسان: شرکت میزبان مسئولیت تمام جنبه‌های فنی و مدیریتی را بر عهده دارد.

معایب:

• کنترل محدود: سازمان‌ها کنترل کمتری بر تنظیمات محیطی و امنیتی اتاق دارند.
• هزینه بیشتر ازمدل  اشتراکی: می‌تواند گران‌تر از مدل اشتراکی باشد.
• وابستگی به شرکت میزبان: سازمان به خدمات و عملکرد شرکت میزبان وابسته است.

انتخاب نوع مناسب اتاق سرور به عوامل مختلفی مانند نیازها، بودجه و ترجیحات امنیتی سازمان بستگی دارد.

5. مدیریت و نگهداری اتاق سرور

با توجه به نقش پراهمیت و هزینه های قابل ملاحظه ی اتاق سرور در هر سازمان و کسب و کاری ، مدیریت و نگهداری صحیح از آن بسیار حائز اهمیت است. در این بخش، با نکاتی کلیدی برای تضمین پویایی و پایداری آنها آشنا می شویم.

5.1 نظارت مستمر

همانطور که معاینات پزشکی برای حفظ سلامتی انسان ضروری است، نظارت مستمر بر عملکرد اتاق سرور نیز برای پیشگیری از خرابی و مشکلات احتمالی امری حیاتی است.نظارت مستمر بر عملکرد این فضا، اولین قدم در جهت مدیریت صحیح آن به شمار می‌رود.

این امر را می‌توان از طریق سیستم‌های مانیتورینگ پیشرفته و یا به‌صورت دوره‌ای توسط کارشناسان مجرب انجام داد. پایش پارامترهای حیاتی مانند دما، رطوبت، برق، اتصالات شبکه و عملکرد سرورها و ... اطلاعات ارزشمندی را در اختیار شما قرار می‌دهد که در پیشگیری از خرابی‌ها و مشکلات احتمالی نقشی کلیدی ایفا می‌کند.

5.2 نگهداری پیشگیرانه

علاوه بر نظارت مستمر، انجام اقدامات نگهداری پیشگیرانه نیز در تضمین سلامت و پایداری اتاق سرور، امری ضروری است. این اقدامات شامل مواردی مانند:

• نظافت دوره‌ای: گرد و غبار، دشمن سرسخت تجهیزات الکترونیکی است. نظافت منظم رک‌ها، سرورها و سایر تجهیزات، از تجمع گرد و غبار و انسداد منافذ تهویه جلوگیری کرده و طول عمر آنها را افزایش می‌دهد.
• بررسی اتصالات: اتصالات شل و ناپایدار، می‌تواند منجر به قطعی و اختلال در عملکرد سیستم شود. بررسی دوره‌ای اتصالات برق، کابل‌ها و رابط‌ها، از بروز اینگونه مشکلات پیشگیری می‌کند.
• به‌روزرسانی نرم‌افزار: به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری، شامل رفع اشکالات و ارتقای عملکرد سیستم می‌شوند. نصب به‌موقع به‌روزرسانی‌ها، از بروز آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات امنیتی جلوگیری می‌کند.

• آزمایش منظم پشتیبان‌گیری: اطمینان حاصل کنید که پشتیبان‌گیری از اطلاعات به طور منظم و صحیح انجام می‌شود تا در صورت بروز هرگونه مشکل بتوانید به سرعت اطلاعات را بازیابی کنید.

5.3 پیشگیری از بحران: آمادگی برای شرایط اضطراری

هیچ سیستمی از بلایای طبیعی و اتفاقات غیرمترقبه مصون نیست. اتاق سرور نیز از این قاعده مستثنی نیست.در چنین شرایطی، آمادگی و واکنش سریع حرف اول را می‌زند. تدوین یک برنامه جامع برای مدیریت بحران، مشخص کردن وظایف افراد و ایجاد راهکارهای جایگزین، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند در مدیریت صحیح بحران و به حداقل رساندن خسارات ناشی از آن موثر باشند.

6. نکات مهم در هنگام انتخاب اتاق سرور مناسب

برای اینکه بتوانیم بهترین انتخاب را با توجه به شرایط و نیاز های کسب و کار خود داشنه باشیم توجه به موارد زیر می تواند بسیارکمک کننده باشد.

1. نیازهای خود را ارزیابی کنید

اولین قدم، تعیین نیازهای دقیق شما است. این شامل موارد زیر می‌شود:

• تعداد سرورها و تجهیزات: تعداد سرورها و تجهیزات جانبی که باید در اتاق سرور جای دهید را تخمین بزنید.
• فضای ذخیره سازی: میزان فضای ذخیره سازی مورد نیاز خود را برای داده ها و پشتیبان گیری ها تعیین کنید.
• نیازهای برق: محاسبه کنید که چه مقدار برق برای تجهیزات شما مورد نیاز است.
• ملاحظات امنیتی: سطح امنیتی مورد نیاز خود را برای محافظت از داده ها و تجهیزات خود مشخص کنید.

2. مکان مناسب را انتخاب کنید

مکان اتاق سرور نقش اساسی در عملکرد و امنیت آن دارد. به دنبال مکانی باشید که:

• از دسترسی غیرمجاز محافظت شود: اتاق باید از مناطق پرتردد و پرخطر دور باشد.
• دارای تهویه مناسب باشد: گردش هوای کافی برای خنک نگه داشتن تجهیزات ضروری است.
• دسترسی آسان داشته باشد: برای تعمیر و نگهداری باید به راحتی به اتاق  دسترسی داشت.
• از نظر فیزیکی امن باشد: اتاق باید در برابر آتش، سیل و سایر خطرات فیزیکی محافظت شود.

3. الزامات زیرساختی را بررسی کنید

اطمینان حاصل کنید که اتاق سرور از زیرساخت های لازم برای پشتیبانی از تجهیزات شما برخوردار است. این شامل موارد زیر می‌شود:

• منبع تغذیه: اتاق باید به منبع تغذیه قابل اعتماد با ظرفیت کافی مجهز باشد.
• شبکه: اتاق باید به شبکه پرسرعت و قابل اعتماد متصل باشد.
• سیستم خنک کننده: یک سیستم خنک کننده مناسب برای حفظ دمای مطلوب در اتاق سرور ضروری است.
• سیستم اطفاء حریق: یک سیستم اطفاء حریق مناسب برای محافظت از تجهیزات در برابر آتش سوزی ضروری است.

4. امنیت را در اولویت قرار دهید

امنیت اتاق سرور باید در اولویت باشد. اطمینان حاصل کنید که اتاق دارای درب های امن، سیستم های نظارتی و کنترل دسترسی است. همچنین باید در برابر آتش سوزی و سایر خطرات محافظت شود.

5. با متخصصان مشورت کنید

انتخاب و راه اندازی اتاق سرور می تواند یک فرآیند پیچیده باشد. برای اطمینان از اینکه همه نیازهای شما برآورده شده است، با متخصصان باتجربه مشورت کنید. مهندسین با تجربه و متخصص فیدار کوثر میتوانند در این زمینه به شما کمک کنند .

7. آینده اتاق‌های سرور

با پیشرفت روزافزون فناوری و افزایش تقاضا برای خدمات مبتنی بر ابر، این فضاها با تحولات و چالش‌های متعددی روبرو هستند. در این مقاله، به بررسی چشم‌انداز آینده اتاق‌های سرور و نوآوری‌هایی که در این زمینه شکل خواهند گرفت می‌پردازیم.

7.1 تحولات و پیشرفت‌های آینده

تکنولوژی‌های نوظهور: هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و اینترنت اشیا نقش فزاینده‌ای در ارتقای کارایی و امنیت اتاق‌های سرور ایفا خواهند کرد. سیستم‌های هوشمند می‌توانند به طور خودکار وظایف مدیریتی را انجام داده، مشکلات را پیش‌بینی و حل کنند و از بروز اختلالات جلوگیری نمایند.

اتاق‌های سرور ابری: با مهاجرت فزاینده داده‌ها به فضای ابری، تقاضا برای اتاق‌های سرور سنتی کاهش خواهد یافت. در عوض، شاهد ظهور مراکز داده‌های ابری عظیم خواهیم بود که از منابع به طور کارآمدتر استفاده می‌کنند و مقیاس‌پذیری بالایی دارند.

7.2 اتاق‌های سرور سبز

ملاحظات زیست‌محیطی و پایداری در طراحی و عملکرد اتاق‌های سرور نقشی فزاینده ایفا می‌کنند. در اینجا برخی از روش‌های کاهش مصرف انرژی آورده شده است:

• استفاده از تجهیزات کارآمدتر: سرورها، سیستم‌های ذخیره‌سازی و سایر تجهیزات باید از نظر مصرف انرژی بهینه باشند.
• مجازی‌سازی: مجازی‌سازی به شما امکان می‌دهد چندین سرور را بر روی یک سرور فیزیکی اجرا کنید، که می‌تواند مصرف انرژی را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
• خنک‌کننده مایع: خنک‌کننده مایع کارآمدتر از خنک‌کننده هوا است و می‌تواند به کاهش مصرف انرژی کمک کند.
• استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر: اتاق‌های سرور می‌توانند با استفاده از پنل‌های خورشیدی یا سایر منابع انرژی‌های تجدیدپذیر، از شبکه برق جدا شوند.

نتیجه گیری

در عصر حاضر که وابستگی به داده‌ها و اطلاعات به شدت افزایش یافته، وجود یک اتاق سرور استاندارد و مجهز، دیگر نه یک مزیت، بلکه یک ضرورت حیاتی برای هر سازمان و کسب‌وکاری محسوب می‌شود.سرور روم با نگهداری امن از اطلاعات و پشتیبانی از فرآیندهای مختلف، نقشی کلیدی در تداوم فعالیت و موفقیت هر مجموعه ایفا می‌کند.

طراحی مناسب و استفاده از تجهیزات به‌روز و استاندارد، می‌تواند عملکرد بهینه و طول عمر سیستم‌ها را تضمین کند. برای مشاوره و انتخاب بهترین راه‌حل‌ها در زمینه طراحی و ساخت اتاق سرور، با متخصصین شرکت فیدار کوثر تماس بگیرید تا با دانش و تجربه‌ی خود، شما را در این مسیر یاری کنند. اقدام امروز شما، تضمین آینده‌ی دیجیتال سازمانتان خواهد بود.